Po co promować polską kulturę?

Promocja kultury w świetle Strategii Rozwoju Kapitału Społecznego (2020) rozpoznana została jako jeden zelementów tworzenia przewagi na globalnym rynku. Ponadto wyraźnie podkreśla się potrzebę promocji kultury wśród Polaków – mieszkających zarówno w kraju jak i za granicą. Promocję kultury postrzega się zatem nie tylko jako motor rozwoju gospodarczego, ale również rozwoju społecznego, w szczególności w obszarze umacniania tożsamości i postaw obywatelskich. Na wysoką rangę i znaczenie promocji kultury za granicą wskazuje wypracowana na poziomie administracji centralnej koncepcja Marki Polska, kierunkówpromocji i zasad komunikowania marki.

Projekt PolCA wpisuje się w dokumenty strategiczne na poziomie rządowym, poszczególnych ministerstw oraz dokumenty wypracowane w ramach działalności Międzyresortowego Zespołu ds. Promocji RP. Ponadto projekt odpowiada na realnezapotrzebowanie podmiotów zaangażowanych w promocję kultury za granicą, uzupełnia lukę związaną ze zdiagnozowanymi deficytami. Deficyty te były wielokrotnie formułowane, w szczególności w raporcie MKiDN poKongresie Kultury (2009) oraz w raportach z dwóch kontroli przeprowadzonych przez NIK (2002, 2019). Pomimoznacznej poprawy, wciąż nie rozwiązane pozostają niektóre mankamenty organizacji promocji polskiej kultury za granicą. Są to w szczególności: brak spójności i koordynacji w działaniach i ich rozproszenie, brak rzetelnych i trafnychnarzędzi oraz wskaźników pomiaru skuteczności działań promocyjnych, szczątkowość baz wiedzy zawierającychinformacje o możliwościach promocyjnych w poszczególnych krajach i regionach. Deficyty te składają się na niewielką rozpoznawalność Marki Polska, a co za tym idzie – polskiej kultury wśród mieszkańców Europy oraz innychregionów świata, nawet wśród najbliższych sąsiadów.

Dotychczasowa organizacja promocji kultury polskiej nie w pełni uwzględnia wszystkich aktorów, którzy mogą pełnić istotną rolę w tym procesie: stowarzyszeń twórców/polonijnych, artystów, członków polskiej diaspory, liderów opinii publicznej, influencerów. Dotychczas nie utworzono cyfrowych narzędzi, które wspierałyby podmioty zaangażowane w promocję kultury za granicą w ich działaniach, tak aby były one zbieżne z wypracowanymi dokumentami. Istnieje wiele portali internetowych dedykowanych promocji polskiej kultury prowadzonych przez m.in. Instytut Adama Mickiewicza (culture.pl) czy MSZ (poland.pl). Wśród tego typu portali wskazać należy strony Instytutów Polskich, czy instytutów branżowych poświęcone poszczególnym obszarom kultury i sztuki np. Instytutu Książki. Portale te jednak nie zawierają wskazówek, które odpowiadałyby na pytanie: w jaki sposób skutecznie promować polską kulturę za granicą aby służyła ona podtrzymywaniu tożsamości kulturowej Polaków za granicą i budowaniu Marki Polska. Wiedza taka potrzebna jest przede wszystkim w odniesieniu do kluczowych obszarów kultury, które najczęściej stanowią przedmiot promocji: literatury, filmu, teatru i sztuk wizualnych.

 Rola badaczy w obszarze humanistyki w opracowaniu rozwiązań, które mogłyby być wykorzystane w praktyce społeczno-gospodarczej wciąż pozostaje niewielka. Dodatkowo, humanistyka postrzegana jest często jako „niepraktyczna”. Promowanie badań humanistycznych poprzez upowszechnienie wypracowanych w ramach tych badań narzędzi wspierających promocję polskiej kultury za granicą przyczyni się do stopniowej zmiany w postrzeganiu tego obszaru nauki i będzie stymulować kolejne badania oparte na współpracy naukowców z otocz. społ-gosp.